Janikowski Teofil Mikołaj Aleksander

Drugie dziecko Bonifacego i Agnieszki.

Oryginalny Akt Chrztu: pierwopis Kościelny

Rok 1801, 23 grudnia (środa)

Kościół Parafialny pw. Św. Jana Chrzciciela w Pilźnie

Księga Chrztów, Tom z lat 1785-1832, strona 92, bez numeru

Urodzony: 13 grudnia 1801 roku

Wodą Chrzczony: 23 grudnia 1801 roku

Nr domu: 5

Trojga imion: Teofil Mikołaj Aleksander

Wiara: Katolicka

Płeć: Męska

Ojciec : Dostojny Bonifacy Janikowski obywatel

Matka: Dostojna Agnieszka córka Jana Bochyńskiego Prezydenta Magistratu

Rodzice chrzestni: Jan Janikowski obywatel Krakowa

Dostojna Franciszka Bochyńska żona Prezydenta

Józef Piątka Kapitan wojsk austryjackich

Agnieszka Janikowska panna obywatelka Krakowa

Chrzczący: Mateusz Skalski Wikariusz

Lata dziecinne spędził w domu rodziców, gdzie przede wszystkim przykład, pełnej cnót chrześcijańskich matki, zaszczepił w nim najszlachetniejsze uczucia. Nauki pobierał kolejno w Pilźnie, Jaśle, Tarnowie i Krakowie. Wyuczywszy się ostatecznie kupiectwa, oddał się temu zawodowi wyłącznie.

Bardzo wcześnie bo w 1818 roku jako siedemnastoletni młodzieniec przeniósł się do Warszawy, gdzie pracowitością, rzetelnością i uprzejmością zdobył wysoką pozycię jako bogaty kupiec i działacz społeczny. Zjednał sobie tym miłość i szacunek, równie pomiędzy współtowarzyszami, jak i w opinii publicznej.

W Warszawie prowadził skład sukna przy ulicy Senatorskiej.

W roku 1828 bierze ślub z Emilią Anną Kaldenbach.

Oryginalny Akt Ślubu: pierwopis Kościelny: łaciński polski wtóropis ASC

Rok 1828, 26 lipca (sobota)

Kościół Parafialny pw. Św. Jana Chrzciciela w Warszawie

Księga Ślubów, Tom łaciński z lat 1818-1829, strona 450, polski z lat 1826-1830, strona 468, ASC strona 414, numer aktu wszędzie 138

Działo się w Warszawie dnia dwudziestego szóstego miesiąca Lipca tysiąc osiemset dwudziestego ósmego Roku o godzinie piątej z rana Wiadomo czyniemy, że w przytomności Świadków urodzonych Andrzeja Janikowskiego Doktora Medycyny i Chirurga liczącego lat dwadzieścia osiem w Warszawie przy ulicy Podwale pod liczbą pięćset dwadzieścia cztery zamieszkałego Brata rodzonego, niżej wymienionego urodzonego Teofila Janikowskiego, i Franciszka Przezdzieckiego (*) sekretarza w Komisyi Rządowej Woyny liczącego lat czterdzieści pięć w Warszawie przy ulicy Nowomieyskiej pod liczbą sto pięćdziesiąt dziewięć zamieszkały, na dniu dzisiejszym zawarte zostało Religijne Małżeństwo między urodzonym Teofilem Janikowskim kawalerem Kupcem tutejszym w Warszawie przy ulicy Podwale pod liczbą pięćset dwadzieścia cztery w Parafii Świętego Jana od lat dwóch zamieszkały urodzony w Mieście Pilzno Gallicyi Austryiackiej z Bonifacego Obywatela i Agnieszki z Bochyńskich Małżonków Janikowskich tamże zamieszkałych, mający lat dwadzieścia sześć, a Panną Emilią Anną Kaldenbach córką, niegdy Karola Fryderyka Kaldenbach Kupca w Warszawie zmarłego i Franciszki Wiktoryi z Rykowskich Małżonków powtórnego Ślubu Przezdzieckiej w temże Mieście przy ulicy Nowomieyskiej pod liczbą sto pięćdziesiąt dziewięć zamieszkałej, zrodzoną w Pradze pod Warszawą mającej lat dwadzieścia cztery z Matki swej pod liczbą przyrzeczoną w Parafii Świętego Jana od roku zamieszkałą. Małżeństwo to z powadze udzielonej Dyspensy widno tylko poprzedziła zapowiedz w dniu trzynastym miesiąca i Roku bieżącego w Kościele Parafialnym Warszawskim Świętego Jana. Poprzedziło je także zezwolenie ustne obecnej aktowi niniejszemu Matki z strony nowozaślubionej, i dowód zaś zezwolenia od żyjących Rodziców nowo zaślubionego jako nie Składany w skutek artykułu setnego szestnastego Prawa Cywilnego żądanym bądź nie mógł, Tamowania Małżeństwa nie zaszło. Małżonkowie nowi oświadczają, iż niezawarli umowy przedślubnej. Niniejszy Akt Stawającym i Świadkom przeczytany, podpisany został przez nas wraz z nowo zaślubionymi, Matką nowozaślubionej i obecnymi świadkami.

(-) Xiądz Walenty Greiffenberg Proboszcz Kościoła Parafialnego Świętego Jana

(-) Teofil Janikowski (-) Emilia Anna Kaldenbach

(-) Franciszka Przezdziecka Matka

(-) Andrzej Janikowski (-) Franciszek Przezdziecki

na marginesie istnieje dopisek:

"Oyczyma niżej wymienionej Emili Anny Kaldenbach" i parafki

( który powinien znajdować się w miejscu oznaczonym w tekście (*) )

W latach 1831 i 1836 był zastępcą sędziego Trybunału Handlowego, a w 1838 roku członkiem Komitetu Reprezentacyjnego Zgromadzenia Kupców Warszawskich, jako przedstawiciel handlu sukiennego.

Wreszcie w 1839 roku otrzymał nominację na Radcę w Dyrekcji Głównej Towarzystwa Ogniowego.

Nie to jednak stanowi najpiękniejszą stronę jego życia, nie to go ulubieńcem Warszawian zrobiło, i dało imieniowi Janikowskiego piękny i zasłużony rozgłos. Pod świętym wpływem zacnej matki ukształciwszy serce, napojony uczuciem miłości chrześcijańskiej, pojął, że obok pełnienia obowiązków powołania swego, obok czuwania nad losem własnej rodziny, są jeszcze obowiązki obywatela i te, których ludzkość od nas wymaga.

Nie uchylił się od nich Teofil , sam sobie wskazał cel piękny i szlachetny, do którego podążał w krótkiej pielgrzymce życia.

Wezwany w 1832 roku przez Warszawskie Towarzystwo Dobroczynne na opiekuna cyrkułowego, następnie zaś na kasjera, miał sposobność przyjrzeć się z bliska nędzy i cierpieniom robotniczej klasy mieszkańców, - i wtedy to postanowił użyć wszystkich sił swoich ku wspieraniu nieszczęśliwych i nie rozłączył się z tą myślą, aż do ostatka życia. Ona go zajmowała ciągle, a przede wszystkim w chwilach wypoczynku od pracy; ona naprowadziła go na liczne źródła powiękaszania majątku ubogich, przez zachęcanie bogatych, częstokroć swoim własnym przykładem, do dzielenia się z nimi, przez urządzanie coraz nowych na ten cel zabaw publicznych, i przez różne sposoby, które myślą i sercem wypracował.

W Towarzystwie Dobroczynności przyczynił się do powstania nowego wydziału ochrony dzieci, którego został wiceprzewodniczącym.

Wyróżniał się aktywnością, a w pomocy dla ofiar katastroficznej powodzi, jaką spowodował wylew Wisły w 1838 roku był pierwszym w kraju, który pomyślał o urządzeniu "sal ochrony" dla biednych dzieci. Szczególnie interesował się losem dzieci z najuboższych warstw społeczeństwa — był twórcą ochronek, pierwowzorów dzisiejszych przedszkoli, w których dzieci otrzymywały posiłki, bawiły się, były wychowywane i nauczane, podczas kiedy ich matki pracowały poza domem. Sale te rozwinęły się później w ochronki zwane domami

kś. Baudouina (zobacz informacja poniżej).

Zmarł młodo, bo w trzydziestym dziewiątym roku życia w 1840 roku. Na grobie żona wystawiła mu pomnik, który umieścił w swym opracowaniu cmentarza Powązkowskiego Stanisław Szenic pod pozycią 86.

Przyjaciel, poeta Stanisław Jachowicz, napisał tekst epitafium na grób Teofila na cmentarzu Powązkowskim (zniszczony w czasie II-ej wojny światowej):

"Płacze go żona z dziećmi, i ludzkość strapiona,

Jemu winna początek dzieci ochrona

Wszystko biednym poświęcił - i samego siebie !

Cześć jemu tu na ziemi, a nagroda w niebie."

Stanisław Jachowicz

Oryginalny Akt Zgonu: pierwopis Kościelny

Rok 1840, 13 października (wtorek)

Kościół Parafialny pw. Św. Jana Chrzciciela w Warszawie

Księga Zgonów, Tom z lat 1840-1842, strona 178, numer aktu 533

Działo się w Warszawie dnia trzynastego miesiąca Paqździernika tysiąc osmset czterdziestego roku o godzinie dziewiątej z rana. Satwili się Adam Janikowski Obywatel liczący lat pięćdziesiąt, przy ulicy Miodowej pod liczbą czterysta osiemdziesiąt jeden i Mikołaj Rykowski Kupiec tutejszy liczący lat pięćdziesiąt, przy ulicy Podwale pod liczbą czterysta dziewięćdziesiąt siedem, obudwa w Warszawie zamieszkali i oświadczyli Nam że w dniu wczorajszym o godzinie siódmej z rana w mieszkaniu swoim w Warszawie przy ulicy Miodowej pod liczbą czterysta dziewięćdziesiąt pięć umarł Teofil Janikowski Kupiec tutejszy lat trzydzieści dziewięć żyjący, urodzony w mieście Pilznie Gallicyi Austryjackiej z niegdy Bonifacego Janikowskiego i Agnieszki z Bochyńskich Małżonków, zostawiwszy po sobie owdowiałą żonę Emilię z Kaltenbachów pod liczbą powyższą zamieszkałą. Przekonawszy się naocznie o zejściu wspomnianego Teofila Janikowskiego, Akt ten stawającym przeczytany /: z których pierwszy jest Stryjem zmarłego :/ podpisanym został przez Nas wraz z Stawającymi.

(-) Xiądz Stanisław Zwoliński Wikariusz Metrop. Warszawski

(-) Adam Janikowski (-) Mikołaj Rykowski

W Warszawie zamieszkuje:

- w roku 1827 przy ulicy Mostowej pod liczbą 495

- w roku 1828 przy ulicy Podwale pod liczbą 524

Nekrolog: ^[1]

Teofil JANIKOWSKI
jeden z najzasłużeńszych w Tow. Dobroczynności, jego kasjer i wiceprezes wydziału ochrony, zastępca sędziego Trybunału Handlowego; zm. 12 X 1840 w domu Grabowskiego przy ul. Miodowej w Warszawie, żył lat 39, przepr. 14 X 1840 na cm. Powązkowski, nab. żał. 22 X 1840 w kośc. Tow. Dobroczynności, zostawił wdowę i troje dzieci

Rodzice jego spoczywają na cmentarzu w Pilźnie < zobacz foto>

Przypisy:

[1] - Nekrolog w „Kurierze Warszawskim” 271/1840, 272/1840, 274/1840, 280/1840,

282/1840 (za: A. Tyszka, Nekrologi Kuriera Warszawskiego)

Źródła:

- Archiwum Kościoła pw. Św. Jana Chrzciciela w Pilźnie,

- Archiwum Archikaterdy Warszawskiej,

- K. Wł. Wójcicki: "Cmentarz Powązkowski pod Warszawą" Tom I 1855,

- Polski Słownik Biograficzny - Tom X, str. 521,