Czachowski Julian Piotr Konstanty

W 1836 r. zmarł dziedzic Czarnego Lasu. Pozostawił żonę Kunegundę z Makowieckich oraz czworo dzieci: Juliana, Feliksa Antoniego, Annę i Józefa (zmarł w 1837 r.). Julian Czachowski w 1846 r. (po śmierci matki i spłacie siostry) nabył w drodze działów pomiędzy nim a opiekunami nieletniego Feliksa Antoniego, na publicznej licytacji majątek Czarny Las. W następnym roku wydzierżawił Aleksandrowi Rossmannowi z Bielawy na 6 lat: folwark Czarny Las, wsie Czarny Las, Obręb i Kiełbaskę. Czachowski zatrzymał przy sobie folwark Sierzchów (w którym zamieszkał) i znajdującą się tam karczmę o wdzięcznej nazwie Anielka. W 1848 r. dziedzic wydzierżawił na trzy lata resztę majątku zarządzającemu lasami w dobrach Julianowi Chmielewskiemu. Pozostawił do własnej dyspozycji dwór z ogrodem i sadzawką. Dzierżawca miał też dostarczać właścicielowi na każde żądanie powóz albo bryczkę z parą koni, stangretem i porządną uprzężą.

W tym samym roku doszło do zajęcia dóbr przez komornika na wniosek wierzycielki, zamieszkałej w Warszawie Tekli z Czachowskich I voto Górskiej, II voto Napolskiej.

Czarny Las graniczył wówczas na wschodzie z dobrami Czaplinek, na południu z Grobicami i Sułkowicami, na zachodzie z Wągrodnem i Uwielinami, na północy z Ustanówkiem i Dobieszem oraz kolonią Kąty. Dziesięcinę opłacano do kościoła w Sobikowie.

Dobra składały się z folwarków: Czarny Las, Julianów i Sierzchów, wsi: Czarny Las, Obręb, Kiełbaska, Czachówek i Bronisławów, osady Zalesie, drugiej osady z karczmą Anielka i części w Krępie. Dezerta Duczały porośnięta była zaroślami i krzakami. Pod wsią Kiełbaska przepływał mały strumyk nie mający nazwy.

Kolejna relacja komornika pozwala na ocenę zmian jakie zaszły w majątku po upływie około dwudziestu lat.

Stary drewniany dwór otynkowano, kuchnię przeniesiono do osobnego budynku. Wzniesiono szereg nowych zabudowań gospodarskich murowanych, z cegły i krytych dachówką karpiówką. Wśród nich były: chlew i kurniki połączone z izbą dla czeladzi, stajnia z dwiema wozowniami, obora z owczarnią i stajenką dla cieląt, stodoła. Ze starej zabudowy pozostała stodoła, szopa i lamus na narzędzia.

Gorzelnia mieściła się w murowanym budynku, krytym gontem, całkowicie podpiwniczonym. Obok usytuowano młyn z kieratem, pracujący dla potrzeb propinacyjnych. Ogród okolono parkanem ze sztachetami i murowanymi słupami.

Opis z 1848 r. ukazuje znaczne i kosztowne zmiany, jakie przeprowadzono w majątku. Był to okres największego rozkwitu tych dóbr. Być może tak duże inwestycje pociągnęły za sobą znaczne zadłużenie, z którym właściciele nie potrafili się uporać w ciągu następnych lat. Doraźne luki w budżecie łatano poprzez sprzedaż i wycinkę fragmentów lasów. W ten sposób postąpiono w 1846, 1848 i 1862 r.

Wieś Czarny Las nastawiona była na obsługę dworu. W jedenastu domach mieszkali obok włościan pracownicy folwarczni: karbowy, owczarz, 2 parobkowie, 2 kopiarze, bednarz, stolarz (Żyd), karczmarz zajmujący się równocześnie kowalstwem oraz Żyd dzierżawca.

W 1848 roku stały już fundamenty pod nowo murowaną z cegieł i kamieni karczmą. We wsi była kuźnia i ruiny po cegielni, którą wykorzystywano zapewne przy pracach modernizacyjnych w majątku. Na dwóch przeciwległych krańcach wsi znajdowały się studnie ocembrowane z żurawiami.

We wsi Obręb nie zaszły istotne zmiany. W dalszym ciągu składała się, jak w 1825 roku z 6 gospodarstw. Stała tu karczma z bali drewnianych o wystawie wspartej na dwóch filarach, z dachem słomianym i jednym kominem.

W Kiełbasce były 4 chałupy zajmowane przez ośmiu gospodarzy. Pojawiła się nowa karczma z zajazdem pod jednym dachem, z bali drewnianych, z wystawą wspartą na 8 filarach, podpiwniczona, z dachem pokrytym gontami i kominem. W karczmie oprócz szynkarza mieszkał stelmach - kołodziej. Naprzeciwko gospody znajdowała się mała kuźnia.

W Sierzchowie powstał nowy dwór. Zbudował go Julian Czachowski na wzgórku przy murowanej figurze. Budynek był drewniany, kryty gontem, nie całkiem jeszcze wykończony. Wzniesiono też murowany dom folwarczny, oborę, stajnię z wozownią, stodołę i studnię z żurawiem.

Karczma Anielka była drewniana, kryta gontem. Mieszkali tam szynkarz i gajowy. Na osadę składały się ponadto dwie chałupy i dwie stodoły.

W nowej osadzie Zalesie mieszkało dwóch chłopów - traczy: Franciszek Cieślak i Antoni Królak.

Do przygotowywanej licytacji jednak nie doszło. Julian Czachowski zdecydował się sprzedać część majątku w 1852 r. Nabywcą folwarku i wsi Czarny Las, folwarku Julianów i wsi Obręb, Kiełbaska, osady Zalesie i dezerty Duczały stał się Franciszek Valentin d'Hauterive. Sprzedający pozostawił sobie dwa oddzielne folwarki Czachów z wsiami Czachówkiem, Bronisławowem oraz osadą Krępką (dawna część na Krępie) oraz Sierzchów ze wsią i karczmą Anielka.

Przypisy:

[1] - informacja z aktu ślubu Izydora Mrokowskiego z Józefą Czachowską